Σε ... λιμνοθάλασσα κινδυνεύει να μετατραπεί ο Θερμαϊκός κόλπος;

Να μετατραπεί κάποια στιγμή σε …. λιμνοθάλασσα, κινδυνεύει ο Θερμαϊκός κόλπος, από τις φερτές ύλες που κατεβάζουν οι ποταμοί Αξιός και Αλιάκμονας. 

Και όπως επισημαίνει ο Μηχανιώτης την καταγωγή καθηγητής του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, κ. Κώστας Αλμπανάκης, φερτά υλικά εκτός από τα δύο ποτάμια, κατεβάζει στον Θερμαϊκό και ένα ισχυρό θαλάσσιο ρεύμα που ξεκινάει από τη Χαλκιδική, φθάνει ανοιχτά του Μεγάλου Εμβόλου, στο Αγγελοχώρι και κατεβαίνει προς την Κατερίνη.

Ο Θερμαϊκός Κόλπος είναι ο μεγαλύτερος κόλπος του Αιγαίου πελάγους.Βρέχει τη Θεσσαλονίκη στο βορειότερο σημείο του , την Πιερία στα δυτικά και τη Χαλκιδική στα ανατολικά. Το πλάτος του κυμαίνεται από 5 χιλιόμετρα στην περιοχή της Θεσσαλονίκης μέχρι 50 χιλιόμετρα στο νοτιότερο τμήμα του.Στον Θερμαϊκό εκβάλουν οι ποταμοί Αξιός, Αλιάκμονας, Λουδίας και Γαλλικός, καθώς και αρκετοί μικρότεροι.Στις δυτικές του ακτές δεσπόζουν τα Πιέρια όρη και ο Όλυμπος.

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι φερτές ύλες από τον Αξιό και τον Αλιάκμονα σιγά σιγά θα σχηματίσουν... λιμνοθάλασσα . Το Δέλτα του ποταμού Αξιού επεκτείνεται προς τον Νότο με κατεύθυνση την Κατερίνη, στενεύοντας έτσι τον Θερμαϊκό Κόλπο. Σε λίγα χρόνια, λόγω των διαρκών προσχώσεων φερτών υλικών, αναμένεται να σχηματιστεί λιμνοθάλασσα μεταξύ των εκβολών Αξιού και Αλιάκμονα.

Μελετώντας την εξέλιξη των εκβολών δύο μεγάλων ποταμών δυτικά της Θεσσαλονίκης στο άμεσο μέλλον ενδέχεται... να περπατάμε ανοιχτά της Αγαθούπολης ή του Μακρύγιαλου Πιερίας. Ο Θερμαϊκός Κόλπος "στενεύει" προς τη βορειοδυτική όχθη του. Ο ποταμός Αξιός κατεβάζει σημαντικές ποσότητες φερτών υλικών στις εκβολές του, όπου σχηματίζονται προσχώσεις που δεν μπορούν να διαλυθούν από τα ανύπαρκτα κύματα στο αβαθές και κλειστό θαλάσσιο περιβάλλον του Κόλπου της Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, ένα θαλάσσιο ρεύμα που ανεβαίνει από το πρώτο πόδι της Χαλκιδικής προς τη Θεσσαλονίκη, φθάνει ανοιχτά του Μεγάλου Εμβόλου στο Αγγελοχώρι και κατεβαίνει προς την Κατερίνη, παρασύρει φερτά υλικά στα δυτικά του Θερμαϊκού.

Ανοιχτά της Κατερίνης, όπου μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες ήταν θάλασσα, σήμερα έχουν σχηματιστεί έλη και αβαθή επικίνδυνα για τη ναυσιπλοΐα. Εκατοντάδες μέτρα από την ακτή, το βάθος της θάλασσας φθάνει τα δύο ή τρία μέτρα, σε πολλές περιπτώσεις ελάχιστα εκατοστά, ενώ τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν ξέρες και μικρά «νησάκια», όπου γεννήθηκαν νέα οικοσυστήματα.

Είναι πολύ πιθανό, λένε οι επιστήμονες, τα επόμενα χρόνια να σχηματιστεί μία λιμνοθάλασσα μεταξύ των εκβολών του Αξιού και του Αλιάκμονα, αφήνοντας όμως ανέπαφο το στόμιο εισόδου προς το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Το λιμάνι σώθηκε οριστικά τη δεκαετία του ΄30, χάρη στην εκτροπή δυτικότερα των εκβολών του ποταμού Αξιού. Έως τότε, Αξιός και Γαλλικός σχημάτιζαν κοινό Δέλτα στο Καλοχώρι και χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση το λιμάνι της Θεσσαλονίκης θα είχε αχρηστευτεί.

Η ραγδαία «προέλαση» του Δέλτα του Αξιού στον Θερμαϊκό Κόλπο, όμως, δημιουργεί κινδύνους για τη ναυσιπλοΐα από και προς το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Οι ναυτικοί χάρτες του Πολεμικού Ναυτικού που χρησιμοποιούν τα εμπορικά πλοία ανανεώνονται τακτικά, αφού τα αβαθή μεταβάλλονται με ταχύτατο ρυθμό. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο οι προσαράξεις μεγάλων πλοίων που μπαίνουν ανοιχτά και με ταχύτητα στο λιμάνι, χωρίς να γνωρίζουν την ιδιαιτερότητα της λεκάνης του Κόλπου ή αγνοώντας τους ραδιοφάρους περιμετρικά της.

Μια λωρίδα γης, ίσα που να χωράει ένα αυτοκίνητο, ενώνει τη στεριά με το νησάκι του φάρου Αξιού- κυριολεκτικά στη μέση του πουθενά. Τον χειμώνα η βροχή και τα κύματα σκεπάζουν το λεπτό πέρασμα και μένει μόνο η λάμψη του φάρου.

Πρόκειται για το άγνωστο νησάκι Καβούρα στο Δέλτα του Αξιού, μία ανάσα από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, που φιλοξενεί έναν από τους σημαντικότερους ραδιοφάρους για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη Βόρεια Ελλάδα. Μπαίνοντας το καράβι στο λιμάνι πρέπει να διαγράφει πορεία "στο πράσινο του φάρου", να κοιτάζει δηλαδή μόνο την πράσινη ακτίνα στρίβοντας το τιμόνι δεξιά ώσπου να "δει" τον κεντρικό ραδιοφάρο στη νέα παραλία της Θεσσαλονίκης και να φθάσει με ασφάλεια στη γράδα. Για τον λόγο αυτό υπάρχει φαροφύλακας στο Δέλτα του Αξιού.Ο «φύλακας των πλοίων» επισκέπτεται τον ραδιοφάρο δύο φορές την εβδομάδα για να βάλει μπροστά τις απαρχαιωμένες πετρελαιοκίνητες μηχανές και να φορτίσει τους συσσωρευτές με ηλεκτρικό ρεύμα. Όταν φουσκώνει η θάλασσα τον χειμώνα, ο δρόμος χάνεται. Φορά λαστιχένιες μπότες ώς τη μέση και βαδίζει συχνά στο νερό και «σώζει» τα πλοία από τα αβαθή και την ομίχλη της Θεσσαλονίκης εδώ και τέσσερα χρόνια. Ο ραδιοφάρος στο Δέλτα του Αξιού, με φωτοβολία επτά ναυτικών μιλίων, αντικατέστησε το 1960 τα μικρότερα πλωτά «φαναράκια» που οδηγούσαν μέχρι τότε τους ναυτικούς σε ασφαλές επίνειο. Κατασκευάστηκε από τη σουηδική εταιρεία Αga κι εκτός από τα φωτεινά εκπέμπει και ηχητικά σήματα. Μαζί με τον πέτρινο φάρο του Αγγελοχωρίου οριοθετούν την είσοδο του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. 

Δεκαπέντε χιλιόμετρα γης πρόσθεσε ο χρόνος στον Θερμαϊκό Κόλπο, αφού σύμφωνα με έρευνες γεωλόγων του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πριν από 4.000 χρόνια, κατά την πρώιμη εποχή του Χαλκού, τα Γιαννιτσά (20 χιλιόμετρα σήμερα από την ακτή) ήταν παραθαλάσσιο θέρετρο! Γεωλόγοι σε συνεργασία με αρχαιολόγους που κάνουν έρευνες στον προϊστορικό οικισμό του αρχοντικού Γιαννιτσών, κατάφεραν να προσδιορίσουν τα όρια της ακτογραμμής, όπως ήταν διαμορφωμένη το 2000 π.Χ. Πριν από 4.000 χρόνια η θάλασσα βρισκόταν πέντε χιλιόμετρα νότια του οικισμού.Η στάθμη της ήταν περί τα πέντε μέτρα χαμηλότερη από τη σημερινή και η περιοχή αποτελούσε έναν ρηχό, κλειστό, ήρεμο θαλάσσιο κόλπο, τμήμα του ευρύτερου Θερμαϊκού Κόλπου, ο οποίος περιβαλλόταν από αλμυρά έλη.

πηγή